Anayasa Mahkemesi’nin, erişim engeli kararları verilmesinin ifade özgürlüğüne engel oluşturduğuna ve ilgili kanun maddesinin düzeltilmesi gerektiğine hükmetmesinin üzerinden 9 ay geçti. Ancak kanunun düzenlenmesine yönelik hiçbir işlem yapılmadığı gibi erişim engeli kararları verilmeye de son sürat devam ediliyor. Öyle ki AYM’nin ilgili kararından sonra en az 88 farklı erişim engeli kararı verildi ve 1337 içeriğe erişim engellendi.
SAKİNE ORMAN
Anayasa Mahkemesi (AYM); aralarında Gazete Duvar, Artı Gerçek, BirGün, TarımdanHaber, Diken, soL ve Çiğdem Toker’in başvurularının da yer aldığı dokuz erişim engeli itirazı başvurusu hakkındaki pilot kararını 7 Ocak 2022’de açıkladı.
Yapılan itiraz başvurularını birleştiren AYM, ihlallerin kanundan kaynaklandığını tespit etti ve ‘pilot karar’ usulünün uygulanmasına karar verdi. Yüksek Mahkeme, bu doğrultuda 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlemesi Kanunu’nun erişimin engellenmesi kararlarına yönelik 9. maddesinin, basın ve ifade özgürlüğüne engel oluşturduğunu belirtti ve değiştirilmesi gerektiğine hükmetti. İlgili madde ‘kişilik hakları ihlali’ gerekçesi öne sürülerek erişim engeli kararı verilmesini mümkün kılıyor.
AYM, bu madde ile ilgili yapılacak yeni düzenlemede bulunması gereken kriterleri de sıraladı. Bu doğrultuda, erişimin engellenmesinin başvurulacak son çare ya da alınabilecek en son önlem olması, kararlara yönelik istinaf ve temyiz hakkının verilmesi, erişim engeli usulünün kapsamının hukuki ve yeterli açıklıkta olması, bu yolun keyfi uygulamalara yol açmaması ve özgürlüğün kullanılmasını ortadan kaldıracak düzeyde olmaması için gerekli güvenceleri barındırması, kamu makamlarının müdahale sınırının ortaya konulması, alternatif başka yaptırımların belirlenmesi ve alınacak kararlarda denge tutturulması gibi kriterler, AYM’nin önerileri arasında yer aldı.
Mahkeme, kararı gerekli kanuni düzenlemeyi yapması için Türkiye Büyük Millet Meclisine (TBMM) gönderirken bunun için TBMM’ye bir yıl süre verdi ve meclis düzenleme yapana kadar geçmişte yapılan ve ileride yapılacak başvuruları değerlendirmeye almayacağını belirtti.
Dokuz ayda 88 erişim engeli kararı çıktı, 1337 içerik erişime engellendi
Ancak 7 Ocak’ta yayımlanan bu pilot kararın üzerinden 9 ay gibi bir süre geçmesine rağmen ne meclis AYM’nin kararı doğrultusunda ilgili kanunun düzeltilmesine yönelik bir adım attı ne de sulh ceza hakimlikleri AYM’nin “anayasaya aykırıdır” dediği erişim engeli kararları vermeyi durdurdu. Aksine Eylül ayına varana kadar her ay, erişim engeli kararı sayısı düzenli olarak arttı.
7 Ocak’tan günümüze kadar geçen süreçte kişilik hakları ihlali sebebiyle basına yansıyan en az 88 farklı erişim engeli kararı verilirken bu engeller kapsamında yine basına yansıdığı kadarıyla en az 1337 haber erişime engellendi. Karar kapsamında kaç haberin erişime engellediği bilgisi her zaman basında yer bulamayabiliyor. Dolayısıyla 1337 sayısının sadece basına yansıyan rakamlardan oluştuğunu söylemekle birlikte bu sayının 1337'den fazla olmasının kuvvetle muhtemel olduğunu belirtmek gerek.
Ağustos ayında yılın rekoru kırıldı
Öyle ki sadece Ağustos ayında bile kişilik hakları ihlali gerekçesiyle tam 22 ayrı erişim engeli kararı verildi ve bu kararlar kapsamında 338 içeriğe erişim engellendi. Bu, geride kalan aylar içerisinde en yüksek kaldırma talebi ve kaldırılan içerik sayısının ulaşıldığı ay olurken en durgun geçen ay ise üç kaldırma kararı ve 13 içeriğin kaldırılmasıyla Mart oldu.
Ağustos ayı, ayrıca çoğunlukla yolsuzluk ve usulsüzlük iddiası barındıran haberler hakkında erişim engeli kararları verilmesiyle ön plana çıktı. Geride kalan ayda yolsuzluk ve rüşvet iddialarını konu edinip de erişim engellenen haberlerden bazıları şunlar:
Mersin’de AKP’li meclis üyesine ait iş yerlerinin kaçak su kullandığı iddiasıyla ilgili haberler
Gümrük Müdürlüğüne rüşvet ve kaçakçılık operasyonuyla ilgili haberler
Görevden alınan doktorun yerine görevden aldıran savcının eşinin atanması haberi
AKP’li siyasetçi ve bürokratların Borsa İstanbul’da spekülatif işlem yaptıkları iddialarına ilişkin haberler
Demir Yumruk operasyonuna adı rüşvete karışan hakim M.O. hakkındaki haberler
Demir Yumruk operasyonuna adı rüşvete karışan hakim C.S. hakkındaki haberler
Bu altı karar kapsamında 26 farklı haber erişime engellendi.
AYM’nin ilgili pilot kararı verdiği Ocak ayından günümüze kadar geçen sürece bakıldığında da yine hakkında erişim engeli kararı verilen haber içeriklerinin büyük çoğunluğunun yolsuzluk ve usulsüzlükleri konu edinen içeriklerden oluştuğu görülüyor.
Kararlar, İstanbul ve Ankara’daki hakimliklerden
İlgili kararları veren sulh ceza hakimliklerinin dağılımlarına bakıldığında ise çoğunlukla İstanbul ve Ankara ön plana çıkıyor. Eylül ayı itibarıyla kişilik hakları ihlali gerekçesiyle en çok erişim engeli kararı veren sulh ceza hakimliği 8 kararla İstanbul Anadolu 6. Sulh Ceza Hakimliği olurken onu 6 kararla Ankara 7. Sulh Ceza Hakimliği ve İstanbul 1. Anadolu Sulh Ceza Hakimliği takip ediyor. İlk altıda yer alan sulh ceza hakimliklerinin tamamı İstanbul ve Ankara’daki hakimliklerden oluşuyor.
Tr 
En 