Dünya düzenlemeyle uğraşırken Türkiye çözümü fişi çekmekte buldu

7 Ekim 2023'te başlayan ve İsrail'in yoğun bombardımanlarıyla süren İsrail-Filistin çatışmasından sonraki süreçte, sosyal medyadaki Filistin yanlısı içerik ve hesaplar yoğun olarak içerik denetimine tabii tutulmaya başlandı. İnsan hakları örgütleri, META'nın Filistin yanlısı paylaşım ve hesapları küresel olarak sansürlediğini raporlayıp yasakoyuculara düzenleme çağrısında bulunurken Türkiye ise çareyi instagramın fişini çekmekte buldu.

İnsan hakları örgütleri: Filistin yanlısı, barışçıl içerikler sansürleniyor

Ekim-Kasım 2023'te Human Rights Watch tarafından yapılan çalışmaya göre en az 60 farklı ülkeden paylaşılan bin 49 Filistin yanlısı 'barışçıl' içerik Facebook veya ınstagram tarafından yayımdan kaldırıldı. Human Rights Watch, bu sansürün sistematik ve dünya çapında olduğunu vurguluyor.

Facebook ve Instagram tarafından uygulanan sansür farklı şekillerde gerçekleşiyor. Filistin yanlısı hesapların kapatılması, hak ihlallerini belgeleyen içeriklerin kaldırılması ve içeriklerin görünürlüğünün kısıtlamması (shadowbanning), sansür için kullanılan pratikler arasında.

BSR (Business for Social Responsibility - Sosyal Sorumluluk için İş Dünyası) tarafından hazırlanan raporda ise Arapça içeriklerin aşırı denetime tabii tutulduğu, İbranice içeriklerin ise yeterince denetlenmediği vurgulandı. Facebook’un raporuna göre, içerik denetimi için kullanılan yazılımın İbranice versiyonu ancak Eylül 2023'te hazır edildi. Yazılımın henüz kullanımda olup olmadığı ise bilinmiyor.

Düzenlemede Avrupa yine öncülük ediyor

Sosyal medya platformlarının içerik denetimi tüm dünyada eleştiri konusu.

Konuyla ilgili uzmanlar, platformların içerik denetimini şeffaf hale getirmesi için düzenleme yapılması gerektiğini vurguluyor.

Avrupa Birliği, bu çağrılara 2022 yılında Dijital Hizmetler Yasası’nı geçirerek cevap verdi. Yasa, sosyal medya platformları içerik denetimi konusunda şeffaf olmaya zorluyor.

Örneğin, platformların kaldırılan içerikler hakkında bilgilendirme yapmak ve bir itiraz mekanizması kurması isteniyor. 

ABD'de ise içerik denetimi şirketlerin ifade özgürlüğü olarak kabul ediliyor ve bu konuda düzenleme yapılması genelde şirketlerin inisiyatifine bırakılıyor. Florida ve Teksas eyaletleri, Cumhuriyetçi politikacıları sansürlediği için platformların içerik denetimini zorlaştıran düzenlemeler geçirdi. Ancak mahkemeler tarafından platformların ifade özgürlüğünü ihlal ettiği grekeçesiyle iptal edildi. 

Türkiye'de ise içerik denetimi konusunda herhangi bir düzenleme bulunmuyor. Free Web Turkey 2023 İnternet Sansürü raporuna göre 2023'te 5 bin 641 sosyal medya paylaşımı ve 743 sosyal medya hesabı erişime engellendi.