Teyit'ten Google Türkiye raporu: Google, iktidar lehine dezenformasyonun önünü açıyor

 Doğrulama platformu Teyit, Google’ın Türkiye’de doğru bilgiye erişime etkisini inceleyen bir rapor yayımladı. 

“İfade Özgürlüğü ve Doğru Bilgiye Erişim Bağlamında Google’ın Dezenformasyon ve Medya Politikaları” başlıklı raporda Google’ın arama sonuçları, haber dağıtımı ve reklam politikalarının dezenformasyonun yayılmasına nasıl katkı sağladığı, örneklerle anlatılıyor.

Rapor, dezenformasyonla mücadelenin hükümetleri, bireyleri, sivil toplumu ve özel şirketleri kapsayan kolektif bir sorumluluk olduğunun altını çiziyor. 

Raporda Google’ın Türkiye’de doğru bilgiye erişme hakkı konusunda yol açtığı sorunlar ve doğru bilgiye erişme hakkı konusunda dünyada atıp Türkiye’de atmadığı adımlar da yer aldı. Rapordan öne çıkan başlıklar şöyle:

• Bilgi panellerindeki dezenformasyon: Bilgi paneli otomatik olarak oluşturuluyor ve panellerde görüntülenen bilgiler web üzerindeki çeşitli kaynaklardan derleniyor. Google, panellerde yer alan bilgilerin doğruluğunu teyit etmiyor ve herhangi bir kontrol mekanizması kullanmıyor. 

• Google, iktidara yakın olarak bilinen haber sitelerini öne çıkarıyor: Google Haberler’in algoritması, iktidara yakın olarak bilinen medyaya görünürlüğün yüzde 73,8’ini sağlarken, bağımsız medyaya yalnızca yüzde 26,2’sini veriyor. Dahası, Google arama sonuçları, iktidara yakın olarak bilinen kuruluşların demokratik sivil toplumu baltalamasına yol açabilecek nefret söylemi ve dezenformasyon kampanyalarını da yaygınlaştırma riskini taşıyor.

• Google dezenformasyonu finanse ediyor: Google’ın güvenilir olmayan ve zarar verici iddialar barındıran içeriklere reklam verilmesini yasaklayan politikasında sağlık, iklim krizi, seçimler ve demokratik süreçlere öncelik veriliyor. Ancak araştırmalar, Google’ın politikasını ihlal eden sayfalara düzenli olarak reklam yerleştirdiğini de gösteriyor. ProPublica araştırmasına göre Teyit tarafından yanlış bilgi yaydığı tespit edilen ilk 50 web sitesinin 45’inde (yüzde 90) Google reklamlarının yer alıyor.

• Claim Review aracı arama sonuçlarında her zaman teyitçileri üst sıralarda göstermiyor: Claim Review doğruluk kontrolü yapanların makalelerini arama motorları ve Google Arama, Google Haberler, Bing, Facebook ve YouTube gibi sosyal medya platformları için tanımlamak üzere kullanabilecekleri bir etiketleme sistemi. Ancak medya kuruluşlarının SEO hilelerini dikkate almayan Google, yanlış bilgi yayan haber sitelerini de üst sıralarda göstermeye devam edebiliyor.

• Google Haberler Türkiye’de teyit makalelerini göstermiyor: Google Haberler, bazı ülkelerde ayrı bir teyit bölümü oluşturarak kullanıcıların teyitlenmiş bilgilere daha kolay ulaşmasını sağlamayı amaçlıyor. Ancak bu özellik Türkiye’deki kullanıcılara ve teyit platformlarına açık değil.

• Google Türkiye’de SEO hilelerine karşı sessiz: Arama motorları, kullanıcıların kullandığı anahtar kelimeleri analiz ederek en alakalı sonuçlara ulaşmamızı sağlıyor. Ancak Türkiye’deki bazı medya kuruluşları, daha fazla görünmek amacıyla “anahtar kelime doldurma” gibi hileli SEO yöntemler kullanıyor. Google, bu tür yöntemleri genellikle yasaklamasına rağmen, Türkiye’deki bazı büyük haber sitelerinin bu kural tanımazlıklarını görmezden geliyor. Bu durum, medya ekosistemini zedeliyor ve doğru bilgiye ulaşma hakkını engelliyor.

• Google siyasi reklamlara ilişkin şeffaflık raporlarını Türkiye’de uygulamıyor: Çevrimiçi reklamlar, seçmen kararlarını etkileyebiliyor ve özellikle seçim dönemlerinde önemli hale geliyor. Google reklamları, arama motoru dışında YouTube ve AdSense / AdWords gibi platformlarda da görülebiliyor, siyasi reklamların etkisini artırıyor. Google’ın Şeffaflık Raporu, diğer ülkelerde siyasi reklamların ayrıntılı analizini sağlamakta, ancak bu raporlar Türkiye’de uygulanmıyor. Bu durum, Türkiye’de seçim dönemlerinde hangi siyasetçinin veya partinin ne tür propaganda faaliyetleri yürüttüğünü belirlemeyi zorlaştırıyor. Sponsorlu içerikler çoğu zaman yanlış bilgi içerebiliyor, fakat Google, Avrupa Birliği ve ABD’de bu durumun önüne geçebiliyor.
• Google News Showcase Türkiye’de yok: Google News Showcase, okuyuculara önemli gelişmeler hakkında daha fazla bilgi sunan ve yayıncılarla kitleleri arasında daha derin ilişkiler geliştirmeyi amaçlayan bir özellik. 2020 yılından bu yana 23 ülkede 2.000’den fazla yayıncıyla anlaşma sağlayan Google, bu özelliği geniş bir coğrafyada uyguluyor.  Türkçe dünyada internette en çok kullanılan yedinci dil olmasına rağmen, Türkiye bu uygulamanın bir parçası değil.