Tr 
En 
BATIKAN ERKOÇ
Anayasa Mahkemesi’nin ifade ve basın özgürlüklerini ihlal ettiği gerekçesiyle iptal ettiği İnternet Kanunu’nun 9. maddesi, yeni yargı paketiyle yeniden gündeme geliyor. Kişilik haklarının ihlali iddiasıyla internet içeriklerine erişim engeli getirilmesine imkan tanıyan düzenleme, bu kez “ilk bakışta ihlal” kriteri, arama motorlarından içerik kaldırma ve sosyal medya platformlarına bant daraltma yaptırımlarıyla geri dönüyor.
Anayasa Mahkemesi tarafından ifade ve basın özgürlüklerini ihlal ettiği gerekçesiyle 2023 yılında iptal edilen ve 2024 yılının Ekim ayında yürürlükten kalkan, İnternet Kanunu’nun kişilik haklarının ihlal edilmesi nedeniyle erişim engeli getirilmesine ilişkin 9.maddesi yeni yargı paketinde kendisine yer buldu.
Önümüzdeki günlerde Meclis’e sunulması beklenen 11.Yargı Paketi’nde kendisine yer bulan ‘Kişilik haklarının ihlal edilmesi’ yan başlıklı düzenleme ile kişilik haklarının internette ihlal edildiğini öne süren kişilere başvuru yolu geri dönüyor.
Düzenlemede, erişim engeli getirilmesi için ön şart olarak ‘Sulh ceza hakimliğince ayrıntılı bir inceleme yapılmasına gerek olmaksızın, ihlalin ilk bakışta anlaşılması’ getiriliyor. Anayasa Mahkemesi’nin 9.maddeye ilişkin ihlal kararlarında vurguladığı ‘ilk bakışta ihlal’ doktrini kapsamında getirildiği değerlendirilen düzenleme ile Anayasa Mahkemesi’nin vurguladığı üzere keyfiyetin önlenmesi amaçlandı.
Teklifin dördüncü fıkrasında ‘ayrıntılı bir inceleme yapılmasına gerek olmaksızın ihlalin ilk bakışta anlaşılamadığı hallerde’ erişim engeli başvurusunun reddedileceği öngörülüyor.
Kişilerin kendilerini arama motorlarından kaldırmasının yolu açılıyor
Düzenlemenin üçüncü fıkrasında yer alan yeni düzenleme ile kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden kişilerin başvurusu üzerine, ‘başvuranın adının ihlale konu internet adresleriyle ilişkilendirilmemesine’ karar verileceği öngörülüyor. Aynı şekilde kararda bildirim yapılacak arama motorlarına da yer verileceği düzenleniyor. İptal edilen düzenlemeye ek olarak, yeni düzenlemede bu hususun arama motorlarına da bildirilmesi öngörülüyor. Böylece, kişiler istedikleri haberlerin arama motorlarından da kaldırılmasını talep etmelerine gerek kalmaksızın, Hakimlikler tarafından Google gibi arama motorlarından kaldırılmış olacak.
Erişim engeline itirazda duruşma açılabilecek
Anayasa Mahkemesi, iptal kararında, 9.maddeye ilişkin olarak itiraz usulünün usul hukukuna ilişkin güvenceleri sağlamadığını tespit ederek, Sulh Ceza Hakimliklerine dosya üzerinde yapılan itirazların etkili bir itiraz mekanizması sağlamadığına vurgu yapmıştı.
AYM’nin bu kararı doğrultusunda, Sulh Ceza Hakimlikleri tarafından verilecek erişimin engellenmesine ilişkin kararlara karşı itiraz edilmesi halinde, kararı veren hakim veya kararı incelemeye yetkili makam tarafından gerekli görmesi halinde başvuranı ve erişim engeline itiraz eden kişileri dinleyebilecek.
Karara uymayan platformlara bant daraltma yaptırımı getiriliyor
Teklif edilen düzenlemenin 11.fıkrasıyla, kişilik haklarının ihlal edilmesine ilişkin alınan erişim engeli kararlarını uygulamayan sosyal medya platformları için de bant daraltma öngörülüyor. Erişim engelini talep eden başvurucular tarafından, Sulh Ceza Hakimliği’nden ilgili platformlara erişimin daraltılması talep edilebilecek. Kademeli olarak önce yüzde elli daha sonra da yüzde doksan oranına kadar erişimin kısıtlanması öngörülüyor.
Anayasa Mahkemesi, ifade ve basın özgürlüklerini ihlal ettiği gerekçesiyle İnternet Kanunu’nun 9.maddesini iptal etmişti
Anayasa Mahkemesi, kişilik haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle Sulh Ceza Hakimliklerine başvurarak erişim engeli getirilmesine izin veren İnternet Kanunu’nun 9.maddesini, basın ve ifade özgürlüklerini ihlal ettiği, usul hukukuna ilişkin yeterli güvence sağlayamadığı gerekçeleriyle 11.10.2023 tarihli 2020/76 E., 2023/172 sayılı kararıyla iptal etmişti. 10 Ocak 2024 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan hükmün, dokuz ay sonra yürürlüğe girmesi öngörülmüş, bu sürede Meclis’in bu konuda düzenleme yapması gerektiği belirtilmişti. Ancak Meclis tarafından düzenleme yapılmaması üzerine 10 Ekim 2025 tarihinden itibaren İnternet Kanunu’nun 9.maddesi yürürlükten kalktı.
Geçmişte binlerce 9.maddeden erişim engeli getirilmişti
FreeWebTurkey tarafından yayınlanan İnternet Sansürü Raporu’nun verilerine göre, geçmiş yıllarda binlerce internet haberi hakkında, kişilik haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle erişim engeli kararı verilmiş, birçok haber sitesinde yer alan haber böylelikle internetten çıkartılmıştı.
9.maddenin Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmesi üzerine, İnternet Kanunu’nun gecikmesinde sakınca bulunan hallerde milli güvenlik ve kamu düzeni nedeniyle erişim engeli getirilmesine ilişkin 8/A hükmü kişilik haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle haberlerin erişime engellenmesi için kullanılmaya başlamıştı.
FreeWebTurkey’in yakında yayınlanacak olan 2024-2025 İnternet Sansürü Raporu’nun verilerine göre, 9.maddenin yürürlükten kalkmasıyla birlikte 8/A hükmü kapsamında verilen erişim engeli kararlarında önemli bir artış tespit edildi.