Tr 
En 
Kanada, ülke basınının finansal sürdürülebilirliğini desteklemek amacıyla önerilen yeni Çevrimiçi Haber Yasası'nı onayladı. Yasayla Google, Meta vb. çevrimiçi iletişim platformlarının, paylaştıkları haberler için ülkedeki medya kuruluşlarına ödeme yapması zorunlu kılınıyor. Yasanın onaylanmasının ardından Google ve Meta, Kanada linklerini kaldırdı. Miras bakanı ise artık Meta'da reklam vermeyeceklerini duyurdu.
ARMAĞAN TEZEL
Sosyal medya platformlarının Kanada basını tarafından üretilen haber içeriklerini yayımlayarak gelir elde etmelerini önlemek için önerilen "Çevrimiçi Haber Yasası" tasarısı, 22 Haziran'da Kanada Senatosunda da onaylandı. Kanada Hükümeti tarafından önerilen yasa, Kanada Federal Parlamentosu'nda da kabul edilmişti.
"C-18" olarak da bilinen bu yasa, Google, Meta vb. çevrimiçi iletişim platformlarının, ülke medyası tarafından üretilen haberlerin kendi sosyal medya platformlarında paylaşılarak yeniden kullanılmasına karşılık ülkedeki medya kuruluşlarına ödeme yapmasını zorunlu kılıyor.
Yasayla, ülkedeki geleneksel medya kuruluşlarının finansal sürdürülebilirliğini desteklemek ve sosyal medya platformlarının haber içeriklerini kullanarak gelir elde etmelerini engellemek amaçlanıyor.
Kanada hükümeti tarafından yapılan basın açıklamasına göre yasa, haber kuruluşları ile büyük çevrimiçi medya platformları arasında giderek büyüyen uçurumu kapatacak ve ülkenin haber endüstrisinde adaleti ve sürdürülebilirliği artıracak. Yine hükümet, yasayla "basının bağımsızlığını korumayı" amaçladığını öne sürüyor.
Google ve Meta çekiliyor: Kanadalıların habere ulaşması güçleşecek
Ancak Google ve Meta gibi teknoloji devleri bu yasaya karşı çıkıyor.
Küresel arama motorları arasında yüzde 92'lik payıyla en fazla piyasa değerine sahip arama motoru Google, "yayıncılara ödeme yasası" adını taktığı bu yasa nedeniyle Kanada'da haberleri engelleyeceğini bildirdi.
Google Küresel İlişkiler Başkanı Kent Walker, altı ay içinde yürürlüğe girmesi öngörülen yasanın ardından Kanada'daki arama sonuçları ile "haber" ve "keşfet" panellerinde Kanada haberlerine yönlendiren bağlantıları kaldıracaklarını duyurdu.
29 Haziran'da Google Blog'da konuyla ilgili bir yazı kaleme alan Walker, bunun Kanada'da gazeteciliği desteklemek için yanlış bir yaklaşım olduğunu söyledi:
"Yasanın Kanadalıların çevrimiçi habere ulaşmasını zorlaştıracağı, gazetecilerin hedef kitlelerine ulaşmasını güçleştireceği ve Kanadalı yayıncılara yönlendiren değerli ve ücretsiz web trafiğini azaltacağından endişe ediyoruz."
Walker, "İşin bu noktaya gelmesi bizi hayal kırıklığına uğrattı. Bu kararı veya etkilerini hafife almıyoruz. Kanadalı yayıncılar ve kullanıcılarımıza karşı olabildiğince şeffaf olmanın önemli olduğuna inanıyoruz. Bağlantılara bir fiyat koymaya yönelik benzeri görülmemiş sözde 'bağlantı vergisi', ürünlerimiz için belirsizlik yaratıyor ve yalnızca Kanadalıların, Kanadalı yayıncılardan gelen haberlere erişimini kolaylaştırdığımız için bizi üst sınırı olmayan mali yükümlülüğe maruz bırakıyor." ifadelerini kullandı.
Meta: Gerçekleri görmezden gelen, kusurlu bir mevzuat
Dünyanın en büyük sosyal platformlarından olan Facebook'u bünyesinde barındıran Meta da Google ile aynı tavrı takındı. Yasanın kabul edildiği gün olan 22 Haziran'da bir açıklama yayımlayan şirket, platformlarındaki haberleri Kanadalı tüketicilere kısıtlamaya başlayacaklarını duyurdu:
“Bugün, Çevrimiçi Haber Yasası'nın (Tasarı C-18) yürürlüğe girmesini takiben Kanada'daki tüm kullanıcılar için Facebook ve Instagram'da haber erişiminin sona ereceğini açıklıyoruz. Bugün Parlamento'da kabul edilen C-18 Yasa Tasarısı'na uymak için haber yayıncıları ve haber televizyonları da dahil olmak üzere haber kuruluşlarından alınan içeriğiklerin Kanada'daki platformlarımıza erişen kişiler tarafından artık ulaşılamayacağını defalarca paylaştık."
Reuters ajansına açıklama yapan bir Meta sözcüsü de "Bizi göndermediğimiz bağlantılar veya içerikler için ödeme yapmaya zorlayan ve insanların büyük çoğunluğunun platformlarımızı kullanmasının nedeni olmayan bir yasal çerçeve ne sürdürülebilir ne de uygulanabilir" dedi. Sözcü, söz konusu yasayı "Platformlarımızın nasıl çalıştığına dair gerçekleri görmezden gelen temelde kusurlu mevzuat" diye nitelendirdi.
Trudeau: Kanadalıların habere ulaşmasının yolunu bulmalıyız
Kanada Başbakanı Justin Trudeau ise gazetecilere yaptığı açıklamada, yeni yasa hakkında Google ile görüşmelerin devam ettiğini söyledi.
Trudeau, "Kanadalıların içeriğe her türlü farklı yoldan erişmeye devam edebilmelerini sağlamanın bir yolunu bulmamız önemli. Aynı zamanda demokrasilerimizde temel bir rolü olan titiz ve bağımsız gazeteciliği de koruyoruz. Demokrasinin yalnızca güçlü, bağımsız ve çeşitliliğe sahip bir medyayla çalıştığını biliyoruz. Bunun için çalışmaya devam edeceğiz.” dedi.
Kanada hükümeti Facebook ve Instagram'da reklam vermeyi durduracak
Trudeau, Google ve Meta ile bir orta yol bulmanın yolunu ararken Miras Bakanı Pablo Rodriguez, Meta'nın haber içeriğini engellemesinin ardından federal hükümetin Facebook ve Instagram'da reklam vermeyi durduracağını söyledi.
Rodriguez, Meta'nın kararının "mantıksız" ve "sorumsuzca" olduğunu ve sonuç olarak da Kanada'nın Meta’ya ait platformlarda reklam vermeyi durduracağını söyledi. Rodriguez, “Ülkemizde özgür, bağımsız ve tarafsız gazeteciliğin rolünü kabul etmeyi reddeden bir şirketi devlet parasıyla desteklemeye devam etmek zor.” dedi.
Devlet harcamalarına ilişkin yıllık rapor, federal hükümetin 2021-2022'de Facebook ve Instagram'da reklam vermek için 11,4 milyon Kanada dolarından (yaklaşık 8,6 milyon dolar) fazla harcadığını gösteriyor.
Kanadalı gazeteciler tepkili: Google ve Facebook diktatör olmayı seçti
Kanadalı gazeteciler ise Google ve Meta'nın kararına sert bir tepki gösterdi.
Kendilerini "halkın haber alma hakkına kendini adamış Kanadalı gazetecilerin sesi" olarak tanımlayan Kanada Gazeteciler Derneği, 29 Haziran'da Twitter hesabından yaptığı bir paylaşımla şirketlerin bu tercihini "diktatörlüğü seçmek" olarak yorumladı:
"Google ve Facebook, Kanada haber kuruluşlarını platformlarından çıkararak Kanadalıların hangi bilgileri arayabileceği, keşfedebileceği ve tüketebileceği konusunda diktatör olmaya karar verdi. Bu, açık bir internetin temellerini ihlal ediyor. Kurumsal bencillik, Kanada demokrasisine diz çöktürüyor. Google ve Meta, kaliteli gazeteciliğe açılan sorumlu bir kapı olma görevine sahip. Bu, doğru ve gerçek bilgilere tam erişim vermek anlamına geliyor. Bunu yapmamak Kanadalıların bilgi edinme hakkına doğrudan bir saldırıdır."
Veriler ne diyor?
Kanada'da ulusal basınının gelir-gider durumu ve ülkedeki basın kuruluşlarının sayısı ile varlığına dair veriler ise Kanada basının kan kaybettiğini gösteriyor.
Zira Kanada hükümetinin resmi internet sitesinde yer alan verilere göre 2008 ile 2020 arasında ülkedeki televizyon, radyo, gazete ve dergilerin toplam geliri yaklaşık 6 milyar dolar (4,5 milyar Kanada doları) düştü.
Bununla birlikte yine 2008'den bu yana, Kanada genelindeki 335 farklı toplulukta toplam 474 haber merkezi, faaliyetlerini sonlandırmak zorunda kaldı.
Altı ay içinde yürürlüğe girecek
Kanada’nın Çevrimiçi Haber Yasası, altı ay içerisinde yasallaşacak.
Yasadan sadece Meta (Instagram, Facebook, WhatsApp) ve Google değil, aynı zamanda Twitter ve TikTok da etkilenecek.